Wat maakt Erik ten Hag een succesvolle trainer?

Een NLP benadering

Het kan verkeren in het leven. Nog niet al te lang geleden riep het Amsterdamse publiek om het vertrek van Erik ten Hag, sprak men over zijn vreemde manier van praten en werd er getwijfeld of hij het wel in zich had. Een paar maanden later is hij de gevierde man. Terecht natuurlijk! Hij heeft twee prijzen bereikt en de derde was heel dichtbij. Natuurlijk zijn er heel veel analyses over zijn trainerskwaliteiten als voetbalcoach. Ik denk dat er maar weinig analyses zijn die aangeven wat er voor nodig is om het goed te doen als trainer vanuit het groepsproces. Mijn verstand van voetbal is net zoveel waard als van de andere 16.999.999 Nederlanders. Ik kan wel aangeven waar het succes van ten Hag vandaan komt waar het gaat om de groepsprocessen, want die zijn er ook geweest!

De paradox tussen team en individu

Misschien wel het allermoeilijkste van het coachen van een voetbalteam is de paradox tussen team en individu. Juist in de voetballerij wordt het individu en zijn bijdrage in een team eruit gelicht. En dat is lastig als voetbalcoach want je wilt dat elke speler gewaardeerd wordt en zich een onderdeel voelt van het team. Degene die het daar wellicht het moeilijkst mee heeft is Kasper Dolberg. Deze Ajax spits is langzaam maar zeker naar de tweede rang verplaatst en moet een aantal anderen voor zich dulden waaronder Klaas Jan Huntelaar. Er moet iets goeds zijn in wat ten Hag in Dolberg ziet en het kan ook niet anders dan dat hij gesprekken met hem heeft over hoe het op dit moment loopt. Want Dolberg is er gewoon bij en viert het feest mee. Tegelijkertijd kan hij op het moment dat hij weer een echte kans kreeg niet schitteren. Dat moet zowel voor Dolberg zelf als ten Hag een pijnlijke ervaring zijn. Wat ten Hag hier heel goed doet is dat hij de speler in bescherming neemt. Voor de camera doet hij dat redelijk behendig. Hij geeft duidelijk aan dat zijn keuze voor Dolberg een bewuste was en dat hij zijn taak goed uitgevoerd heeft. Toch heeft hij hem in de tweede helft tegen de Spurs wel gewisseld.

Wat ten Hag hier dus knap doet is dat hij de speler in bescherming neemt zonder hem te sparen. Dat getuigt van inzicht in dat ten Hag de gave heeft om in te spelen op het individu en toch rekening houdt met het eindresultaat. Hopelijk kunnen we in het volgende seizoen zien op welke manier hier een vervolg aan gegeven wordt.

Een teamlid zal zich alleen inzetten voor het teamdoel wanneer het halen van zijn persoonlijke doel samengaat met het halen van het teamdoel. Niemand zal zich zomaar opofferen dit gebeurt alleen wanneer zich dat weer uitbetaalt aan het idividu.

Veiligheid, Vertrouwen en Ondersteuning

De drie zaken waaraan voldaan moet worden om boven jezelf uit te stijgen als individu én als team zijn: veiligheid, vertrouwen en ondersteuning. En dat is waar ten Hag goed in is geslaagd. Hij heeft continu zijn spelers geprezen zonder het doel uit het oog te verliezen. Hij liet de spelers genieten van de aandacht en heeft veel ruimte gegeven aan hun allemaal om te zorgen dat ze er mochten zijn. En dat kon je merken op het veld. Ziyech heeft zich steeds vrij gevoeld om zijn talenten te laten zien, terwijl hij toch ook tekortkomingen heeft. Die worden door de pers vaak geëtaleerd en toch heeft hij de steun van ten Hag en het hele team om het te blijven doen. Daardoor komt zijn kracht naar voren. En je ziet dat er een aantal zijn die zijn missertjes opvangen. En daar draait het om. Niemand is te beroerd om dat extra stapje te zetten.

Zo kun je ook kijken naar hoe ten Hag zijn verdediging goed in elkaar zet qua vertrouwen. De Ligt en Blind vullen elkaar perfect aan, terwijl zij ook elkaars tegenpolen zouden kunnen zijn. Hier helpen natuurlijk de persoonlijkheden van beide spelers en ten Hag doet hier iets goeds mee, hij smeed een team van ze. Hierdoor wordt het supersterk in plaats van dat ze elkaar tegenwerken. Hetzelfde geldt voor de manier waarop hij Frenkie de Jong en Donny van de Beek met elkaar laat spelen. Ook hier helpt het dat zij elkaar al lang kennen. En toch weet hij ervoor te zorgen dat ze elkaar aanvullen in plaats van dat ze elkaar in de wielen gaan rijden. Dit zijn mooie voorbeelden en hij doet dit ook met de anders spelers die ik hier niet genoemd heb. Dat is een gave, lang niet elke trainer kan dat. Wat is dan de eigenschap die ten Hag bezit die sommige andere trainers minder hebben? Dat is vooral dat hij zijn mening voorzichtig verwoord. Hij heeft wel degelijk een mening en een visie en hij is heel voorzichtig om deze te delen als het over de spelers gaat. Hij doet dat met een andere persoonlijkheid dan bijv. Louis van Gaal, die hier ook heel goed in is. Ten Hag is ook met de pers voorzichtiger dan van Gaal. Wat zij delen is hoe zij voor hun spelers gaan staan. En hoe zij hun spelers waarderen tot op het bot. Een mening hebben en deze opbouwend weten te brengen is echt een gave, je kunt het leren en de meeste voetbalcoaches worden hier niet in bijgestaan en moeten het zelf doen.

En dan wordt de Jong ineens verkocht: dit was de test voor ten Hag

Het moment van de waarheid:
hoe zorgt ten Hag ervoor dat de groep bij elkaar blijft wanneer één van de teamleden vertrekt!?
Dat heeft ook een aantal weken (en daarmee bijna het succes) gekost.

In de winterstop ging het toen toch bijna mis. Ajax presteerde goed voor de winterstop en nog niet top. En toen ineens werd Fenkie de Jong verkocht. Dat soort dingen gebeuren natuurlijk en toch was dit het belangrijkste moment voor ten Hag. Niet voetbaltechnisch wel team technisch. Wat er op zo’n moment kan gebeuren is dat het team terugschiet in wat wij noemen de “storming fase”. In deze fase wordt de pikorde bepaalt en dat gaat gepaard met dat iedereen vindt dat ze voor zichzelf moeten vechten. Er wordt namelijk ineens een onderscheid gemaakt tussen de spelers. Hij is €75 miljoen waard. “En ik dan!?” is de natuurlijke reactie van een paar anderen. En daarmee gaat de pijler van ondersteuning onderuit. Nu moet ten Hag zijn best doen en dat heeft hij gedaan. Velen vergeten nu al dat Ajax vlak na de winterstop veel kansen gehad heeft om uit te lopen op PSV en dat het niet gebeurde. Dat had alles hiermee te maken. Ten Hag heeft zich hier moeten roeren. Hij deed dat ook voor de pers. En wat hij goed deed was dat hij aangaf dat het resultaat niet goed was en hij bleef voor zijn spelers staan en viel niemand af.

Waar we helaas niet in kunnen kijken en wat wel interessant is om te weten is wat hij precies gezegd heeft tegen de spelers. Hoe heeft hij ze weer bij elkaar getrokken? De ingrediënten zijn duidelijk: hij heeft ieders capaciteiten genoemd en aangegeven wat hun plaats en rol is in het team. En waarschijnlijk heeft hij iets gezegd dat de verkoopprijs een momentopname is die voor iedereen kan gelden, mits je goed blijft presteren natuurlijk. En hij heeft ongetwijfeld benadrukt dat de marktwaarde van de Jong mede tot stand gekomen is door de hulp van de rest van de spelers. En dat zij allemaal op deze manier een keer positief aan de beurt kunnen komen. Hoe hij dat precies gedaan heeft? Hopelijk wil hij dat een keer prijsgeven want het is gaaf om daar meer inzicht in te krijgen.

Mazzel? Natuurlijk is dat ook een factor

Zonder geluk vaart niemand wel, ook ten Hag niet. En toch zal, wanneer hij consistent blijft handelen, dit succes zich herhalen. Dat we hier nog vaak van mogen genieten.

Samengevat heeft ten Hag elk individu erkend, een goed teamdoel gesteld waar ze met zijn allen achter konden gaan staan. Hij is pal voor zijn spelers gaan staan en heeft de bijdrage van een ieder op waarde weten te schatten. En er zijn er meer die dat kunnen. Een dosis mazzel komt er natuurlijk ook wel een beetje bij kijken. En hij doet het wel beter dan een paar anderen. Een trainer die ik ook hoog heb zitten is Adri Koster en die heeft juist in de beker finale iets niet handig gedaan. Zijn aanvoerder heeft hij gewisseld en die werd daar erg boos over. En dat is het verschil geweest op dat moment.

Herhaalbaar? Dit kan zeker vaker!

Jazeker! Dit is echt goed mogelijk. Ten Hag heeft alle ingrediënten in zich om dit vaker voor elkaar te krijgen. En het zal niet elke keer lukken. Soms zal hij meer tijd nodig hebben. Met name wanneer er persoonlijkheden tussen zitten die weerbarstiger zijn, die het vertrouwen van hun teamgenoten niet makkelijk krijgen of waarbij het langer duurt voordat ze zich voor het team willen inzetten. Dan duurt het langer voordat het team zo gesmeed is dat het werkt. Daarom hoop ik dat ten Hag net zoveel mogelijkheden krijgt als Louis van Gaal. Die het ook veel vaker dan één keer voor elkaar gekregen heeft en ook niet altijd.

Ben ik een fan van ten Hag? Nee hoor, wel bewonder ik kwaliteit en die heeft hij!